Gümüş nedir ?
MÖ 3000’li yıllara uzanan bir tarihe sahip olan gümüş, altın ve bakırdan sonra keşfedilen metallerden biridir. MÖ 3100’lü yıllarda Mısırlılar, MÖ 2500’lü yıllarda da Persliler ve Çinliler tarafından kullanılmıştır. MÖ 700’lü yıllarda Lidyalılar tarafından gümüş para kullanıldığı bilinmektedir.
Gümüş, simgesi Ag (Latince’de argentum kelimesinden gelir.) olan beyaz, parlak, dövülebilen, ışığı çok iyi yansıtan, değerli bir metalik elementtir. Atom numarası 47, atom ağırlığı 107,87 gramdır. Erime noktası 961,9 °C, kaynama noktası 1950 °C ve özgül ağırlığı da 10,5 g/cm³’tür. Gümüş, asitlere ve korozyana karşı oldukça dayanıklıdır.
Doğada serbest ve bileşik olarak bulunabilir. Bakır, altın gibi elementlerin de yer aldığı cevherlerde bulunması yaygındır. En çok rastlanan gümüş filizleri gümüş argentit (Ag2S) ve gümüş klorürdür (Ag2S). En çok bilinen bileşeni gümüş oksittir. Gümüşün bulunduğu bileşiklerden ayrıştırılması için siyanürleme, özütleme, çinkolama gibi yöntemler kullanılmaktadır.
Dünyada en büyük saf gümüş yatakları Atina ve Nevada’da bulunmaktadır. Ükemizde ise Amasya, Balıkesir, Antalya, Bursa, Niğde, İzmir ve Elazığ’da gümüş çıkarılmaktadır.
İlk gümüş tasfiyesinin Anadolu’da yapıldığı tahmin edilmektedir. Selçuklular zamanında Anadolu’da Luluva (Ulukışla), Gümüşhane, Gümüşhacıköy, Kayseri’ye bağlı Sarız (Sarus) ve Kütahya yakınlarındaki Gümüşşar’da (Gümüşşehir) gümüş madeni çıkarılmaktaydı. Meşhur seyyah İbn Battûta Medînetügümüş’ü (Gümüşhacıköy) ziyaret ettiğini, Iraklı ve Suriyeli tüccarların gelip gittiği bu şehirde gümüş madeni bulunduğunu kaydeder. Coğrafyacı İbn Fazlullah el-Ömerî de Moğollar’ın Anadolu’da bulunan Gümüşhane ve Gümüşhacıköy’de 733 (1332-33) yılına kadar gümüş madenlerini işletmeye devam ettiklerini söyler.
Osmanlılar’da gümüş, para basımı yanında sanayide, kuyumculukta, simkeşlik ve dokumacılık alanlarında kullanılan önemli bir madendi. İlk Osmanlı sikkesi ve Osmanlı para birimi olan akçenin gümüşten kesildiği bilinmektedir.
Gümüş Nerelerde Kullanılır?
Birçok alanda kullanılan ancak yoğun olarak süs eşyası, takı ve dekorasyon alanında kullanılan bu madenin kullanıldığı alanlar aşağıda olduğu gibidir:
- Ayna sırlarının yapımında kullanılmaktadır.
- Bu maden sağlık alanında da yoğun olarak kullanılır. Sağlık alanında kullanılan versiyonuna “Kolloidal Gümüş” adı verilmektedir. Çeşitli proteinler ile bileşik halidir. Ayrıca kuvvetli bir antiseptiktir.
- Pil yapımında kullanılmaktadır.
- Siğil tedavisinde iyileştirici etkisi vardır.
- Dişçilikte yoğun olarak kullanılmaktadır.
- Fotoğrafçılık alanında ve elektronik parçaların yapımında kullanılmaktadır.
- Virüs, mantar ve bakterileri önlediği veya yok ettiği bilinmektedir.
- Süs eşyası ve takılarda oldukça yoğun kullanılmaktadır.
- Mikrop öldürme özelliği olduğu için tıpta kullanılır. Özellikle enfeksiyon ilaçları ve bandajlarda bu madeni içeren kimyasallar kullanılmaktadır.
- Bu elementin iyonlarının kemikleri güçlendirdiği bilinmektedir.
- Radyasyona karşı koruyucu etkisi olduğu için pek çok alanda kullanılmaktadır.
Gümüş Ayarları Nelerdir?
Gümüş ayarları nelerdir diye incelediğinizde karşımıza pek çok ayar çıkmaktadır. Her alanda farklı farklı gümüş kullanılmaktadır. Her kullanılan gümüşün ayarı da birbirinden değişiklik göstermektedir.
Aslında uluslararası standartlar vardır ve ayarlar genellikle binlik sistem baz alınmaktadır. Binlik sistem 750, 800, 925, 950 ve 1000 gibi değerler ile gösterilmektedir.
Bu ayarların içinde en fazla kullanılan 925 ayardır. Bu değer içerisinde %92,5 gümüş olduğunu, %7,5 oranında ise bakır olduğunu göstermektedir. Sürekli duyduğumuz 1000 ayar ise içerisinde farklı element ve metal bulunmayan saf gümüş olarak belirtilmektedir. Yani bu değer gümüşün en saf halidir.
Bu madenin saf hali nazik bir yapıya sahiptir. Esnek ve yumuşak olduğu için pek dayanıklı değildir. Bu nedenle farklı alaşımlar ile karıştırılıp kolay şekil alması sağlanmaktadır.
Eğer bu maden ticari amaçlı kullanılacak ise 999 ile 1000 saflıkta olmalıdır. Sertifikalı gümüşlerin ayarları ise 999’dur.
Takı ve mücevher üretiminde kullanılan ayar 925 ayardır. BU ayara “Sterling Silver” ismi verilmektedir. Bu ayarın içeriği %92,5 gümüş ile %7,5 bakırdan meydana gelmektedir. Avrupa ülkelerinde takı yapımında kullanılan ayar ise 950 ile 800 arasındadır. Örneğin bir takı 800 ayar ise takını içerisinde %80 gümüş %20 oranında bakır bulunmaktadır.
Ev eşyalarında kullanılan örneğin çatal ve kaşık gibi eşyalardaki ayar ise 900 ayardır. Para yapımında da aynı ayar kullanılmaktadır. Bu oranı içeriği de %90 gümüş ile %10 bakırdan oluşmaktadır. Bu eşyaların yapımında kullanılan ayar en az 750 olabilmektedir.